قطع عضو، یکی از سانحه هایی است که برای هر کسی ممکن است ایجاد شود. متاسفانه این اتفاق می تواند زنگی شخصی و کاری بیمار را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه شرایط زندگی را برای فرد دشوارتر نماید. خوشبختانه روش های مختلف درمانی مانند کاشت ایمپلنت قطع عضو (کاشت پای مصنوعی) وجود دارد که امروزه استفاده می شوند. تا توانایی حرکت را به بیماری که دچار قطع عضو شده است برگرداند. قطع عضو می تواند برای قسمت هایی از بدن مانند بازو، پا، دست، انگشتان دست و پا و … ایجاد شود. یکی از قطع عضوهایی که بسیار رایج است، از دست دادن پا، قسمت بالا یا پایین زانو است. تکنولوژی استفاده از روش کاشت ایمپلنت مربوط به کشور آلمان است که تا کنون در 5 کشور اروپایی مورد استفاده قرار گرفته است. خوشبختانه در ایران نیز این فناوری با استفاده از خدمات شرکت همیار طب لیان و همکاری دکتر عباسپور برای اولین بار در رشت مورد استفاده قرار گرفته است.
قطع عضو به چه دلایلی ایجاد می شود؟
زمانی که فرد در یک سانحه تصادف و یا جنگ دچار آسیب دیدگی شود، معمولا شدت ضربه به حدی است که باعث می شود مسیر جریان خون و اکسیژن دچار مشکل شود و در نتیجه دکتر اجبارا ناحیه مورد نظر را قطع می کند. چرا که در غیر این صورت چون سلول های خونی عملکرد درست خود را از دست داده اند، قسمت آسیب دیده دچار عفونت می شود و احتمال مرگ را در فرد افزایش می دهد. عمده دلایلی که موجب قطع عضو می شوند عبارت هستند از :
- آسیب شدید (از جمله حادثه خودرو یا سوختگی شدید)
- تومور سرطانی در استخوان یا عضله اندام مورد نظر
- عفونت شدید که با آنتی بیوتیک ها یا درمان های دیگر بهتر نمی شود
- ضخیم شدن بافت عصبی که نروما نامیده می شود
- یخ زدگی اندام
درمان قطع عضو
هنگامی که یک فرد دچار صانحه قطع عضو می شود، برای درمان می توان از روش های مختلفی استفاده کرد. اما در برخی موارد به دلیل شرایطی که بیمار دارد نمی توان از تجهیزاتی استفاده کرد که اتصال دائمی به بدن بیمار دارند. به همین دلیل است که ایده کاشت پای مصنوعی مطرح شده است. این جراحی اولین بار در ایران توسط دکتر عزیز عباسپور در ایران و در شهر رشت برای یک جوان 30 ساله انجام شده است.
روش درمان ایمپلنت قطع عضو چگونه است؟
جراحی بیماران قطع عضو در بیمارستان انجام می شود که معمولا بیمار باید بین 5 الی 14 روز و در برخی موارد خاص در بیمارستان بماند. روش درمان بیماران قطع عضو به عوامل مختلفی مانند عضو قطع شده، میزان آسیب دیدگی و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. برای انجام این جراحی می توان از بیهوشی عمومی یا بیهوشی از ناحیه نخاع (یعنی از کمر به پایین) استفاده کرد. هدف اصلی از انجام این جراحی این است که قسمت های آسیب دیده به طور کلی حذف شوند و سپس ایمپلنت پا انجام شود. برای این که جراح مطمئن شود چه قسمت هایی را باید قطع کند می تواند از یکی از 2 روش زیر استفاده کند :
- استفاده از پالس های خاص برای تشخیص فعال بودن عصب های ناحیه مورد نظر
- مقایسه از نظر میزان سالم بودن پوست های اطراف ناحیه آسیب دیده
بعد از بررسی های لازم، جراح کارهای زیر را در طول ایمپلنت قطع عضو انجام می دهد :
- بافت های آسیب دیده را به طور کامل حذف می کند.
- استخوان آسیب دیده را هموار می کند.
- رگ های خونی را می بندد.
- عضلات برش داده می شوند و به گونه ای شکل می دهند که ایمپلنت قطع عضو انجام شود. (البته این قسمت بستگی به نظر جراح شما و نوع آسیب دیدگی دارد. ممکن است ناحیه مورد نظر بعد از چند روز از عمل جراحی بسته شود. چرا که نیاز است بافت های بیشتری برداشته شوند.)
- سپس ناحیه آسیب دیده در یک باند قرار داده می شود تا دوره مورد نظر طی شود و اندام برای ایمپلنت قطع عضو آماده شود.
ایمپلنت قطع عضو با چه روشی انجام می شود؟
برای اتصال عضو جدید به قسمت آسیب دیده از روشی به نام اندو-اکسو (Endo-exo) استفاده می کنند. در این روش اندام مصنوعی توسط یک میله فلزی به طور مستقیم به ناحیه آسیب دیده متصل می شود. در این روش دیگر بیمار از ناحیه پوست دچار مشکل نمی شود (مشکلی که هنگام استفاده از پروتز های سوکت دار ایجاد می شود) و درد نخواهد داشت. در این روش راه رفتن بیمار بسیار راحت تر است.
در گذشته افراد قطع عضو برای استفاده از پروتز پا از وسیله ای به نام سوکت استفاده می کردند که به دلیل ساختار سوکت، برای اتصال با عضو باقی مانده در دراز مدت دچار مشکلاتی از جمله حساسیت های پوستی، زخم، التهاب مزمن همراه با آبسه و درد شدید می شوند.
میزان مصرف انرژی در افراد قطع عضو به منظور حرکت پروتز به صورت میانگین 70 درصد بیشتر از افراد عادی است. تامین این انرژی بیشتر، سبب ایجاد مشکلات فراوانی از جمله مشکلات گوارشی و هاضمه به خاطر گرسنگی مفرط، تحلیل رفتن عضوهای باقی مانده و … می شود؛ به همین دلیل در دنیای امروز استفاده از پروتزهای تماسی که با پوست و عضله بیمار در تماس هستند توصیه نمی شود چرا که علاوه بر مشکلات بالا موارد، مشکلات زیر را نیز به وجود می آورد:
- سوزش پوست به علت اصطکاک، خم شدن و فشردن
- افزایش تعرق و بروز خارش شدید
- التهاب، کبودی و هماتوم، علائم فشار و حتی آسیب های پوستی عمیق
- درد و عدم راحتی در طول نشستن
- مشکلات بهداشتی
بنابراین می توان گفت برای بسیاری از آمپوته ها دشوار است که به شیوه زندگی فعال یا قبلی خود بازگردند و یا کار مورد علاقه خود را ادامه دهند. اغلب آنها نمی توانند از فعالیت و ورزش دلخواهشان لذت ببرند لذا ناگزیرند در بسیاری از موارد از کمک دیگران استفاده کنند. به همین دلیل بسیاری از بیماران قطع عضوء به صندلی چرخدار پناه می برند و در نتیجه از جامعه جدا می شوند. در این محصول به دنبال آن هستیم تا بیمار به زندگی عادی خود بازگردد و بدون نیاز به کمک دیگران در اجتماع حضور یابد.
این روش برگرفته از ایمپلنت های دندان پزشکی است و با استفاده از پیوند پروتز و استخوان، روشی جدید را ابداع نموده که در آن از سوکت های معمولی استفاده نمی کند و این پیوند باعث می شود احساس کنید عضو شما بازگشته است. در حال حاضر این روش برای استخوان ساق پا و ران پا قابل استفاده در ایران است.
مراحل فرایند درمان کاشت پای مصنوعی
- ارزیابی اولیه توسط تیم مشاوره درمان
- معاینه توسط جراح و فوق تخصص ارتوپدی (دارای بورد تخصصی از امریکا)
- تشکیل کمسیون پزشکی برای تایید امکان درمان برای فرد متقاضی
- تصویربرداری از عضو باقی مانده شامل رادیولوژی، سی تی اسکن، سنجش تراکم استخوان و ….
- تدوین برنامه درمانی بر اساس شرایط بیمار در کارگروه درمان
- عقد قرارداد با فرد متقاضی
- ثبت سفارش پروتز به منظور واردات آن از کشور آلمان
- سفارشی سازی پروتز بر اساس تصویر برداری های انجام شده از بیمار
- واردات و ترخیص محصول
- انجام اولین مرحله عمل به منظور کاشت پروتز در عضو آمپوته (باقی مانده)
- نصب پروتز بیرونی به جای عضو قطع شده (حداقل دو ماه پس از جراحی اولیه)
- نصب مفصل زانو و مچ پا
- توانبخشی و کار درمانی به منظور کنترل فرآیند حرکتی بیمار
دوره ریکاوری بعد از جراحی ایمپلنت قطع عضو چگونه است؟
همان طور که گفته شد دوره ریکاوری بعد از انجام جراحی ایمپلنت قطع عضو به نوع آسیب دیدگی و میزان بیهوشی شما بستگی دارد. در بیمارستان پوشش روی زخم شما مرتبا باید عوض شود و از داروهای مسکن برای کاهش درد شما استفاده شود. مخصوصا اگر دیابت دارید احتمال ایجاد مشکل در بسته شدن شریان های خونی شما بالا است پس مراقبت ها باید دو چندان شود و از ایجاد عفونت جلوگیری شود. بعد از انجام جراحی ایمپلنت قطع عضو جلسات فیزیوتراپی آغاز می شوند البته در ابتدا بسیار آرام و آهسته و بعد از 10 الی 14 روز به شما آموزش داده می شود که چگونه با عضو ایمپلنت شده می توانید به زندگی عادی خود برگردید. در شرایط ایده آل زخم های شما بعد از مدت 4 الی 8 هقته بهبود پیدا می کنند. پس در این دوران رعایت نکات زیر را فراموش نکنید:
- انجام تمرینات لازم برای بازیابی قدرت عضلانی خود.
- انجام فعالیت های لازم برای افزایش کنترل خود روی حرکت و انجام فعالیت های رزومره.
- استفاده از تجهیزات کمکی مانند عصا برای جلوگیری از آسیب رسیدن مجدد به عضو ایمپلنت شده.
- شرکت در جلسات مشاوره برای بازیابی روحیه از دست رفته بابت قطع عضو و عادت به عضو جدید.
